Informacje

OPIS PRZEDSIĘWZIĘCIA

Zbudowanie osady rybackiej ma na celu stworzenie w obszarze miasta Rybnika miejsca o charakterze kulturalno-dydaktycznym, przedstawiającym warunki funkcjonowania jego pierwszych mieszkańców. Żeby dobrze rozumieć naszą współczesność, trzeba znać historię ziemi, na której się mieszka, jej początki i poszczególne fazy rozwoju. To ta historia opowiada nam, co się zdarzyło, jaką drogę przeszliśmy na przestrzeni wieków, by w ciągu bez mała tysiąca lat, z osad rybackich, myśliwskich i rolniczych, przekształcić się w piękne, rozwijające się miasto.

Po co jest nam ta wiedza potrzebna?
Jesteśmy tą częścią społeczeństwa Rybnika i ziemi rybnickiej, dla której związek z tą ziemią jest emocjonalny i która nazywa ją swoją małą ojczyzną, tymi, którzy się tutaj urodzili lub związali z tym miejscem swój los. Uważamy, że wiedza ta jest szczególnie potrzebna naszym dzieciom – mamy nadzieję – kontynuatorom naszych starań o dobro i rozwój tej ziemi, ponieważ, system edukacji w Polsce preferuje wiedzę o faktach historycznych dalekich od naszych oczekiwań, np historia rozwoju regionów Polski w ich historyczno-geograficznym układzie. Nie znajdziemy tam, m. in. informacji o zjeździe rycerstwa górnośląskiego w Rybniku w 1228 roku, jak i wielu innych, istotnych dla regionów faktów. Niestety – trzeba to z przykrością powtórzyć raz jeszcze – centralizm niweczy pojęcie patriotyzmu.

Wysoki stopień uogólnień faktograficznych, w skali budującej obraz całości dziejów współczesnej historii z lokalnych fragmentów świadomości, uszczupla nasz udział w dziejach Polski i Europy. W naszym pojmowaniu patriotyzmu, pojęcie nasza ojczyzna, to jest dom nasz rodzinny, dom w którym mieszkamy, w którym rodzą się nasze dzieci i umierają nasi dziadowie, w którym spożywamy nasz chleb powszedni, w którym kochamy i walczymy o jak najlepszą jego kondycję, w którym uczymy i przekazujemy mądrość, wiedzę, obyczaj przyszłemu pokoleniu i obdarzamy szacunkiem i troską tych, którzy historię domu tworzyli. Nasza ojczyzna istnieje i funkcjonuje wśród innych ojczyzn, które razem wraz tworzą społeczność rybnicką, ta zaś jest częścią naszej Matki, Ziemi Śląskiej, która to z kolei jest znaczącą częścią organizmu Rzeczypospolitej Polskiej. Możliwie wszechstronna wiedza o ojczystej ziemi pozwala świadomie kierować myśl i działanie na jej dobro i rozwój.
Rozumując w sposób ujęty jak wyżej, podjęliśmy się realizacji przedsięwzięcia „Osada Rybniki”, która to ma:
1. realizować szeroko pojętą edukację historyczną, skierowaną szczególnie do dzieci i młodzieży, dając im pogląd, w jakich warunkach powstawał i kształtował się Rybnik, a także dającą możliwości doświadczenia średniowiecznych realiów. Uważamy, że znajomość historii miasta jest wśród rybniczan niewystarczająca, zwłaszcza, jeżeli chodzi o początki osadnictwa, co wynika m.in. z braku zachowanych zabytków. Jednocześnie chcemy zwrócić uwagę na proekologiczny charakter naszego przedsięwzięcia, nawiązujący do historycznych, również przyjaznych środowisku realiów.
2. integrować obywateli wokół projektu, ponieważ naszym zamiarem jest wykonanie większości prac czynem obywatelskim, co wymaga zainteresowania i zaproszenia do aktywnego udziału w realizacji osady na każdym jej etapie, wszystkich chętnych
3. gromadzić wokół przedsięwzięcia fachowców i pasjonatów związanych z poszczególnymi
działami czyli, historyków, projektantów, budowniczych, itp. w tym zawodów zanikających: szkutników, cieśli, sieciarzy itp.
4. pełnić rolę atrakcji turystycznej, miejsca targów, rekonstrukcji historycznych – np. zjazdu w Rybniku rycerstwa górnośląskiego zwołanego przez syna Mieszka, Kazimierza
5. promować miasto Rybnik i ziemię rybnicką tak w wymiarze regionalnym, jaki i ogólnopolskim

MIEJSCE

Osada Rybniki” usytuowana jest w przestrzeni miasta, w południowo – wschodniej części akwenu Pniowiec, zajmując obszar terenu okalającego wody jego bocznej zatoczki, z dostępem do wody. Miejsce to, oddać – najlepiej jak to możliwe – warunki egzystencji naszych praojców.

 

 Lokalizacja ta spełnia wszystkie nasze oczekiwania i potrzeby przedsięwzięcia i jest oficjalnie ujęta w planie zagospodarowania przestrzennego Rybnika.

REALIZATOR PRZEDSIĘWZIĘCIA

1. Przedsięwzięcie “Osada Rybniki”, rozpoczęło stowarzyszenie Forum Obywateli Rybnika. W roku 2022, FOR przekształciło się w Stowarzyszenie „OSADA RYBNIKI”, przyjmując na siebie wszystkie niezbędne działania umożliwiające realizację przedsięwzięcia.

2. Stowarzyszenie „OSADA RYBNIKI”, będzie zapraszać do partnerskiej współpracy wszystkie organizacje, instytucje i osoby fizyczne, które utożsamiają się z celem przedsięwzięcia,

3. Stowarzyszenie „OSADA RYBNIKI” powoła do przeprowadzenia zadania zespół realizujący /ZR/,

4. ZR, to zespół osób, które przyjęły na siebie obowiązek opracowania koncepcji powstania, funkcjonowania osady kierowania realizacją, oddanie do użytku i rozliczenie przedsięwzięcia

5. ZR będzie pracował na podstawie regulaminu

ZAGOSPODAROWANIE MIEJSCA

Teren oddany do użytku dzieli się na 3 części:

1. dojście do osady

a/ trakt komunikacyjny prowadzący od ul. Łabędziej, do symbolicznej „bramy wejściowej“

2. zasadniczy teren osady, to:

a/ miejsce, które ma obrazować ówczesne rodzaje budowli i ich rozmieszczenie, usytuowanych historycznie w okresie od IX do XII wieku, a także, wszystkie obiekty niezbędne do funkcjonowania osady.

b/ obiekty będą usytuowane w wokół zatoki, w „siedliskach“ oddzielonych od siebie pasem zieleni lub symbolicznym ogrodzeniem
c/ siedliska będą zabudowane obiektami architektonicznie, technicznie i technologicznie odpowiadającym danemu okresowi

d/ droga główna, połączy ze sobą wszystkie „siedliska“, a jej nawierzchnia będzie się zmieniać w zależności od rozwoju technologicznego prezentowanego w poszczególnym „siedlisku“

e/ ogrodzenie, które ma zapewnić bezpieczeństwo mieszkańców przed dziką zwierzyną, /może przybrać
kształt palisady/

f/ przystań dla łodzi z pomostami prowadzącymi w głąb akwenu

g/ sieci dróg wewnętrznych i kładek

3. wyjścia z osady

a/ trakt komunikacyjny prowadzący do karczmy i ul. Pniowskiej

b/ karczma, obiekt usytuowany poza terenem osady, pełniący funkcję gastronomiczną, będący także zapleczem sanitarnym i technicznym osady

ZABUDOWA

Projekt zabudowy obejmie:

1. teren, przez historyków i archeologów podzielony na ilość siedlisk odpowiadających okresom historycznym, które chcemy pokazać

2. każde siedlisko będzie zabudowane obiektami mieszkalnymi i towarzyszącymi, proporcjonalnie do wielkości terenu przeznaczonego na dane siedlisko

 

3. poza siedliskami, powstaną obiekty wspólne, spełniające potrzeby techniczne funkcjonowania osady, np. warsztat szkutniczy, piec chlebowy, wędzarnia, wiatrak, młyn wodny, pasieka, w tym chata zielarki, pokazująca szczególną rolę zielarki, dającą pogląd na sposoby dbania o zdrowie ówczesnej społeczności

BUDOWA

1. realizacja budowy rozpocznie się po zatwierdzeniu projektu i uzyskaniu niezbędnych zgód i pozwoleń

2. poszczególne siedziska będą zabudowywane etapami, w zależności od możliwości technicznych i finansowych

3. obiekty realizowane będą w części przez firmę, lub firmy wyłonione w procesie przetargowym, w części, w formule „warsztatów”, prowadzonych przez wybranych fachowców, wspartych przez ekipy składające się z osób, które zgłosiły chęć uczestnictwa w tej fazie przedsięwzięcia

FUNKCJONOWANIE OSADY

w założeniu:

1. osada ma być żywym organizmem funkcjonującym zgodnie z ówczesnymi normami i prawem

2. uczestnikami życia w osadzie są

a/ członkowie stowarzyszenia lub stowarzyszeń powstałych w trakcie realizacji przedsięwzięcia

b/ inne grupy rekonstruujące okres wczesnego średniowiecza

3. osada zarządzana jest przez 

a/ „radę osady” kierowanej przez „starszego”, który koordynuje funkcjonowanie uczestników i realizuje plan działalności osady

b/ administratora/menedżera – etatowy pracownik odpowiedzialny za techniczną i personalną część funkcjonowania osady

c/ księgowego – etatowy pracownik odpowiedzialny za pozyskanie i rozliczenie środków finansowych, będących w dyspozycji osady

d/ pracowników /wolontariuszy/ odpowiedzialnych za stan techniczny osady i jej wyposażenia

4. każde z siedlisk oraz stanowiska rzemieślnicze posiadać będą opracowane elektroniczne opisy tekstowe i multimedialne, zawierające zakres funkcjonowania, rys historyczny oraz ciekawostki dotyczące danego miejsca osady. Dostęp do tych informacji oparty zostanie o system tabliczek z oznaczeniami QR CODE, które po zeskanowaniu urządzeniem mobilnym, wyświetlą szczegółowe informacje na temat danego stanowiska. Tabliczki wkomponowane będą w architekturę obiektu.

ROZPOCZĘCIE DZIAŁALNOŚCI

Założono, że działalność osady rozpocznie się w 2023 roku, wiążąc uroczyste otwarcie z mijającą wówczas rocznicą 800-lecia wydania pierwszego znanego dokumentu dla Rybnika (maj 1223 r.), z zaczątkami opactwa rudzkiego (pomiędzy (1220-1228), a także pobliskiej wsi (dziś dzielnicy) Chwałęcice.

W roku 2022, osada została włączona do sieci projektowanych obiektów turystycznych, tym samym, realizowana miała być i finansowana wspólnie z innymi obiektami. Niestety, projekt ten upadł ze względu na perturbacje związane z pozyskaniem środków z UE. W związku z tym, postanowiono finansowanie projektu oprzeć na budżecie obywatelskim miasta Rybnika, a z tego wynika, że termin oficjalnego rozpoczęcia działalności, musiał się przesunąć.

Dokument przygotowali /w kolejności alfabetycznej/:
Lech Gęborski, Bogdan Kloch, Krzysztof Oleś, Sylwester Wróbel

Stan realizacji na styczeń 2023:

1. opracowana przez Zespół Realizujący koncepcja powstania i funkcjonowania osady, została zaakceptowana przez Urząd Miasta Rybnika i wpisana do planu zagospodarowania miasta.

2. powstała prezentacja koncepcji, strona WWW, oraz logotyp

3. przeprowadzono szereg konsultacji z historykami i archeologami